این نشست عموماً باهدف رسیدگی به مسائل اقتصادی جهان برگزار می‌شود و هند به‌عنوان میزبان این دوره از نشست، به دنبال متعادل کردن تنش‌های ژئوپلیتیک جهانی و تقویت نقش خود به‌عنوان مهره‌ای کلیدی در جنوب جهانی است. نارندرا مودی نخست‌وزیر هند، رئیس و میزبان امسال نشست گروه ۲۰ در اولین اقدام خود اتحادیه آفریقا را در غیاب رهبران چین و روسیه به‌عنوان عضو رسمی و دائمی گروه معرفی کرد.

نشست امسال گروه ۲۰ که با شعار «یک زمین، یک خانواده، یک آینده» آغاز به کارکرده است، علاوه بر مسائل اقتصادی بر رشد فراگیر، نوآوری‌های دیجیتال، دسترسی عادلانه به سلامت و درمان و وضعیت اقلیمی جهان متمرکز است. اقتصاد جهانی در حال حاضر درگیر چالش‌های متعددی است که بر روند رشد آن تأثیرگذار است، ازجمله تورم ماندگار، نوسانات مالی، تشدید تقسیم‌بندی‌های اقتصادی-ژئوپلتیکی و افزایش فشار بدهی در اقتصادهای نوظهور و کشورهای درحال‌توسعه. تحت تأثیر این عوامل صندوق بین‌المللی پول در آخرین به‌روزرسانی چشم‌انداز جهانی خود، رشد اقتصاد جهانی برای سال جاری و سال آینده را به ۳ درصد کاهش داده است.

ازاین‌رو اقتصاددانان انتظار دارند نشستی که با حضور نمایندگان بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان، اقتصادهای توسعه‌یافته و نوظهور برگزار می‌شود، فراتر از مسائل سیاسی بر توسعه پایدار و بهبود همکاری شمال-جنوب جهانی برای بهبود وضعیت اقتصاد جهانی متمرکز باشد.

گروه ۲۰ در سال ۱۹۹۹ در واکنش به بحران مالی آسیا شکل گرفت. این بحران باعث شد که گروه ۷ (G7) که پیش‌تر تأسیس‌شده بود، با دیگر قدرت‌های بزرگ اقتصادی به گفتگو بنشیند تا به چالش‌های اقتصادی جهانی رسیدگی کند. این گروه ابتدا با ۲۲ عضو در سال ۱۹۹۷ شروع شد، برای مدت کوتاهی در اوایل سال ۱۹۹۹ به ۳۳ عضو رسید و سپس شکل نهایی خود را متشکل از ۱۹ کشور و اتحادیه اروپا در سپتامبر همان سال به خود گرفت. انتظار می‌رود اکنون با پیوستن اتحادیه کشورهای آفریقایی به این گروه، نام آن به گروه ۲۱ تغییر پیدا کند.

کشورهای عضو باهم اکنون حدود ۸۵ درصد از تولید اقتصادی جهان را تشکیل می‌دهند و بیش از ۷۵ درصد تجارت جهانی و حدود دوسوم جمعیت جهانی را در اختیاردارند. سهم هریک از کشورهای عضو گروه ۲۰ را در این اینفوگرافیک مشاهده می‌کنید.

اتحادیه اروپا، آرژانتین، استرالیا، برزیل، کانادا، چین، فرانسه، آلمان، هند، اندونزی، ایتالیا، ژاپن، مکزیک، روسیه، عربستان سعودی، آفریقای جنوبی، کره جنوبی، ترکیه، انگلستان و ایالات متحده آمریکا ۲۰ عضو گروه ۲۰ هستند که در بین ۲۰ اقتصاد برتر جهان قرار دارند.

اجلاس سران گروه ۲۰ هر سال با یک ریاست دوره ای برگزار می شود. گروه ۲۰ در ابتدا بیشتر بر مسائل کلان اقتصادی متمرکز بود، اما از آن زمان به بعد دستور کار خود را به تجارت، توسعه پایدار، بهداشت، کشاورزی، انرژی، محیط زیست، تغییرات آب و هوا و مبارزه با فساد گسترش داد.

رییس دوره‌ای گروه ۲۰ مسئول گردآوری دستور کار گروه ۲۰ با مشورت سایر اعضا و در پاسخ به تحولات اقتصاد جهانی است، هند از ۱ دسامبر ۲۰۲۲ تا ۳۰ نوامبر ۲۰۲۳ ریاست گروه ۲۰ را بر عهده دارد.

بیانیه‌ پایانی اجلاس ۲۰۲۳

سران کشورهای گروه ۲۰ در بیانیه‌ پایانی اجلاس ۲۰۲۳ اعلام کردند، از همه تلاش‌های سازنده برای صلح در اوکراین حمایت کردند و بدون نام بردن از روسیه، استفاده از زور در اوکراین برای تصرف سرزمین‌ها را محکوم کردند.

گروه ۲۰ در بخشی از بیانیه پایانی اجلاس ۲۰۲۳ در دهلی نو بدون نام بردن از روسیه، با انتقاد تلویحی از اقدامات روسیه در جنگ اوکراین، هر گونه جا به جایی در مرزهای رسمی اوکراین را نادرست دانستند و «استفاده از زور» در اوکراین را محکوم می کند.

در این سند با اشاره به «جنگ در اوکراین» آمده است که «همه کشورها» باید «از تهدید یا استفاده از زور برای دستیابی به خاک یا تصرف سرزمین یا هر اقدام علیه تمامیت ارضی و حاکمیت یا استقلال سیاسی هر کشور دیگری خودداری کنند.»

در این بیانیه هیچ اشاره صریحی به آغاز جنگ توسط روسیه وجود ندارد، برخلاف بیانیه گروه ۲۰ در بالی در سال گذشته که با اشاره به قطعنامه سازمان ملل علیه روسیه، جنگ روسیه و اوکراین را تجاوز فدراسیون روسیه علیه اوکراین نامید و به شدت آن را محکوم کرد.

«هاری سشاسایی»، یکی از اعضای اندیشکده بنیاد تحقیقات آبزرور در دهلی، به الجزیره گفت: نکته مهم دیگری که در بیانیه سران بیان شده این است: گروه ۲۰، «جایگاهی برای حل مسائل ژئوپلیتیکی و امنیتی نیست، این ائتلاف در درجه اول یک پلتفرم اقتصادی است. این کار آورده‌های ژئوپلیتیکی را که دهلی تاکنون به این گروه داده، کمرنگ می کند، اگر این تنها بستر برای همکاری های اقتصادی بین المللی است، باید این اجلاس را بر اساس نتایج اقتصادی آن قضاوت کنیم.

وی افزود: این بیانیه نسبت به بیانیه قبلی رهبران گروه ۲۰ در بالی اندونزی، نگرش بسیار بی طرفانه تری نسبت به اوکراین داشته است. در بیانیه دهلی هیچ اشاره ای به روسیه در زمینه جنگ نشده است، فقط در یک نکته کوچک در مورد ابتکار دریای سیاه، که بیشتر به عنوان معامله غلات شناخته می شود، به روسیه اشاره شده است.

در بیانیه سران گروه ۲۰ آمده است: ما تروریسم را در تمام اشکال آن محکوم می کنیم و در تلاش برای رسیدگی به اثرات نامطلوب جنگ بر اقتصاد جهانی متحد خواهیم شد، ما از همه ابتکارات سازنده مرتبط که از صلح جامع، عادلانه و بادوام در اوکراین حمایت می کند، استقبال خواهیم کرد.