بر اساس مطالعه‌ای که به تازگی از سوی اتحادیه صادرکنندگان نفت‌،گاز و پتروشیمی ایران و با استناد بر داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی صورت گرفته، سهم ایران از کل یارانه پرداختی انرژی در جهان، ۲۱٫۵ درصد است.

این گزارش، در جلسه صبح روز دوشنبه کمیسیون انرژی اتاق تهران و از سوی سعید رفیعی‌فر، دبیرکل اتحادیه صادرکنندگان نفت،گاز و پتروشیمی ارائه شد و طی آن، هجمه‌ مخربی که به گفته این فعال اقتصادی از محل یارانه‌ انواع حامل‌های انرژی بر اقتصاد ایران آوار شده، مورد واکاوی قرار گرفت.

به گزارش کافه اقتصاد به نقل از روابط عمومی اتاق تهران، طبق آخرین داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، در سال ۲۰۲۰ در مجموع ۴۲ کشور جهان یارانه انرژی پرداخت می‌کنند و میزان آن بیش از ۱۸۱ میلیارد دلار برآورد شده‌است که نیمی از آن در کشورهای شمال آفریقا و خاورمیانه پرداخت می‌شود.

این در حالی است که بر اساس داده‌های آژانس بین‌المللی انرژی، ایران در سال ۲۰۱۹ و ۲۰۲۰ رتبه اول پرداخت یارانه انرژی در جهان را داشته‌است. در سال ۲۰۱۹، ایران با پرداخت ۸۶ میلیارد دلار یارانه انرژی رتبه نخست پرداخت یارانه در جهان را از آن خود کرده‌است. در سال ۲۰۲۰ نیز به علت کاهش تقاضا و کاهش قیمت سوخت‌های فسیلی به دلیل شیوع ویروس کرونا، میزان یارانه پرداختی در جهان نسبت به سال ۲۰۱۹ به میزان ۴۱٫۹ درصد کاهش یافت که پایین‌ترین رقم سالانه از سال ۲۰۱۰ است، اگرچه ایران با پرداخت ۲۹٫۶۴ میلیارد دلار یارانه انرژی، در این سال نیز در رتبه اول پرداخت یارانه انرژی در جهان ایستاد.

این گزارش نشان می‌دهد که از این میزان در ایران، ۴۲٫۱۲ درصد به یارانه برق، ۴۱٫۱ درصد به یارانه گاز و ۱۶٫۷۸ درصد به یارانه نفت اختصاص داشته‌است. طی سال ۲۰۲۰، پس از ایران که در جایگاه نخست پرداخت یارانه انرژی قرار دارد، کشورهای چین،هند،عربستان‌سعودی، روسیه، الجزایر و مصر در رتبه‌های بعدی جای دارند.

بررسی دقیق‌تر این گزارش نشان می‌دهد که مجموع یارانه پرداختی برای انرژی در ایران در سال ۲۰۲۰ به قیمت سال پایه ۲۰۲۰، ۲۹٫۶۴ میلیارد دلار بوده که سهم آن از کل ۱۸۱٫۴۷۳ میلیارد دلار یارانه انرژی جهان، معادل ۱۶٫۳۳ درصد بوده‌است. در سال ۲۰۲۰، سهم ایران در کل یارانه نفت جهان، ۵٫۵ درصد، در کل یارانه پرداختی گاز طبیعی جهان، ۳۳ درصد و در کل یارانه برق جهان، ۲۳٫۸ درصد بوده‌است.

طبق این بررسی‌، مجموع یارانه پرداختی برای انرژی در ایران طی بازه ۱۰ ساله و از سال ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰، به قیمت سال پایه ۲۰۲۰، معادل ۹۸۶ میلیارد و ۴۰۵ میلیون دلار بوده که سهم آن از کل ۴ هزار و ۵۹۰ میلیارد دلار یارانه پرداختی جهان، ۲۱٫۴۹ درصد بوده‌است.

طی این بازه زمانی، سهم ایران در کل یارانه پرداختی نفت جهان، معادل ۱۸٫۹۵ درصد، در کل یارانه گاز طبیعی جهان، ۳۳٫۵ درصد و در کل یارانه برق جهان نیز ۱۸ درصد بوده‌است.

اگرچه صرف مقایسه میزان یارانه پرداختی، ملاک دقیقی برای ارزیابی میزان یارانه انرژی در کشورهای مختلف نیست، اما با ارزیابی بهتر، می‌توان از بررسی دو شاخص نسبت یارانه انرژی به تولید ناخالص داخلی و نسبت یارانه انرژی به جمعیت و در واقع، سرانه یارانه انرژی، به قیاس دقیق‌تری دست یافت.

بر این اساس، طبق این مطالعه، در میان ۴۲ کشور که به پرداخت یارانه انرژی مشغول هستند، ۲۰ کشور اول به میزان ۶۷٫۵ درصد نسبت یارانه انرژی به تولید ناخالص داخلی و ۹۴٫۶۶ درصد سرانه یارانه انرژی را به خود اختصاص داده‌اند. در این بین، ایران از نظر رقم مطلق یارانه انرژی رتبه اول را در میان کشورهای پرداخت‌کننده یارانه انرژی در دست دارد و علاوه بر این، از حیث دو نسبت فوق نیز جزو پنج کشور اول در جهان است به طوری که در سال ۲۰۲۰، ایران در رتبه پنجم جهان از لحاظ نسبت بالای انرژی به تولید ناخالص داخلی با رقم ۴٫۷ درصد و رتبه پنجم جهان از لحاظ سرانه بالای یارانه انرژی با رقم ۳۵۳ دلار را به خود اختصاص داده‌است.

کشور لیبی بالاترین یارانه انرژی را از نظر نسبت به تولید ناخالص داخلی و کویت بالاترین سرانه یارانه انرژی را در میان اقتصادهایی که یارانه انرژی پرداخت می‌کنند، دارا هستند.

بررسی دیگر این گزارش نشان می‌دهد که در سال ۲۰۲۰، در میان بیست کشور جهان با بالاترین میزان یارانه پرداختی در گاز طبیعی، ایران با تخصیص ۱۲٫۱۸۰ میلیارد دلار به یارانه گاز و با سهمی معادل ۳۳ درصد رتبه اول را دارد. در بازه زمانی ۱۰ ساله ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ نیز ایران با پرداخت ۳۲۴٫۴۷۱ میلیارد دلار یارانه گاز در رده اول جهان ایستاده‌است. این در حالی است که طی این بازه زمانی، مبلغ پرداختی یارانه برق در ایران تقریبا معادل مجموع مبلغ پرداختی یارانه ۱۱ کشور جهان است. حال آنکه میزان پرداخت یارانه گاز در ایران طی این بازه زمانی، تقریبا معادل مجموع یارانه ۱۶ کشور جهان بوده‌است.