به گزارش کافه اقتصاد از خانه ملت ، علی نیکزاد که در آیین گرامیداشت روز کتاب و کتابداری و تقدیر از فعالان عرصه نشر و حوزه کتابخانه سخنرانی می‌کرد، اظهار داشت: حقیقت مطلب این است که مسئله کتاب در کشور ما تبدیل به یک قصه­ پر غصه شده است. در مقام تکریم و تشویق و بیان دغدغه­ ها و جملات ارزشمند رهبر حکیم انقلاب اسلامی به اندازه کافی در جلسات صحبت می­کنیم اما مسئله اینجاست که باید در این حوزه، ورود جدی و عملیاتی داشت. کار کتاب با وعظ و خطابه قابل حل نیست.

وی با بیان اینکه وضعیت کتاب و کتابخوانی نیازمند توجه جدی در چند حوزه کلان است، افزود: حوزه نخست بحث چاپ و تولید کتاب، حوزه بعدی فروش و توزیع کتاب و حوزه سوم ترویج و فرهنگسازی در حوزه کتاب است.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی در خصوص حوزه چاپ و تولید کتاب نیز تصریح کرد: در حوزه چاپ و تولید کتاب، مسئله اصلی قیمت کاغذ در کشور است که باعث افزایش بهای تمام شده کتاب می ­شود. اگر قیمت ­های سرسام ­آور فعلی در حوزه کتاب، برای کتابفروشی ­ها و ناشران آورده داشت، این مسئله اینقدر نگران­ کننده نمی ­شد اما مسئله اینجاست که بیشترین استفاده را از افزایش قیمت کاغذ، دلالان این حوزه می­ برند و چیزی عاید فعالان کتاب نمی­ شود.

نیکزاد ادامه داد: قیمت هر بند کاغذ در سال ۱۳۹۰، چهل هزار تومان بود که به ۱۳۰۰۰۰ تومان در سال ۹۶ و ۷۵۰۰۰۰ تومان در سال ۱۴۰۰ رسیده است. تفاوت قیمت هر بند در سال ۹۹ و ۱۴۰۰ هم حاکی از تغییر قیمت از ۴۵۰۰۰۰ تومان به ۷۵۰۰۰۰ تومان است. قیمت میانگین کتاب هم در سال ۱۳۹۰، ۱۰۰۰۰ تومان بوده که الان به حدود ۹۰۰۰۰ تومان رسیده است. اینجاست که باید گفت کسانی که پول دارند کتاب نمی ­خوانند و کسانی که کتاب می خوانند پول ندارند.

وی گفت: وزیر محترم فرهنگ و ارشاد اسلامی رسما قول­ هایی در این زمینه داده ­اند، مصاحبه هم کرده ­اند که ما همه زیرساخت‌های لازم را در اختیار داریم و تا یک سال و نیم آینده تقریبا در صنعت تولید کاغذ به خودکفایی لازم خواهیم رسید. این خیلی خبر خوبی است و اگر ایشان همین یک کار را انجام دهند، یک برگ زرین بزرگ در کارنامه ایشان خواهد بود و می­توان وی را موفق­ ترین وزیر فرهنگ در حوزه کتاب دانست.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با اشاره به مسائل موجود در حوزه فروش و توزیع کتاب نیز یادآور شد: اولا توزیع کتاب عادلانه نیست. عمده کتابفروشی­ های ما در مراکز استان­ ها و شهر تهران است. جوانان و نوجوانان در شهرهای کوچک، به کتابفروشی دسترسی ندارند. من آماری در اطلاع ندارم که وضعیت کتابخانه­ های عمومی در توزیع شهرستانی به چه نحوی است ولی اجمالا مشخص است که در این حوزه هم نقص داریم. الان با گسترش کسب و کارهای اینترنتی باید چاره ­ای اندیشید. من دیده ­ام که یک جوان شهرستانی دانشگاهی مجبور می شود برای خرید یک کتاب مسافرت کند. یا به علت قیمت بالای کتاب، نمی تواند کتاب بخرد و کتابخانه ­ای هم در دسترس ندارد.

نیکزاد افزود: نکته دوم وضعیت کتابفروشی ­ها است. امروز میتوان گفت هر کس که شغل کتابفروشی را انتخاب کرده است فقط از روی دغدغه و عشق به این کار می پردازد. کتابفروشی های محلی که در حال تعطیلی هستند، کتابفروشی های اصلی در خیابان انقلاب هم وضعیت مطلوبی ندارند. مجلس معافیت مالیاتی ناشران و فروشندگان، نویسندگان، مترجمان، ویراستاران، گرافیست‌ها و سایر پدیدآورندگان آثار فرهنگی مکتوب را در سال ۱۳۸۰ تصویب کرده است اما گزارش­ ها حاکی از این است که این مسئله رعایت نمی­شود.

وی ادامه داد: دولت باید در این زمینه ورود جدی کند و سازمان امور مالیاتی را ملزم به رعایت این معافیت کند. همین سختگیری ها باعث شده است که با پدیده ه­ایی مواجه شده ­ایم که کتابفروشی­ ها بیشتر از کتاب مجبورند لوازم التحریر و سایر محصولات غیر مرتبط را عرضه کنند. این به نظرم وهن کتابفروشی است. بر اساس آماری که در یکی از گزارش­ ها بود، کتابفروشی­ها در ۶ ماه نخست سال ۱۴۰۰، تنها ۲۸ درصد کتاب و ۷۲ درصد وسایل تزئینی و لوازم التحریر فروخته‌اند.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی بیان کرد: نکته بعدی هم در توزیع و فروش، توجه به فناوری های نو از قبیل کتاب­ های صوتی، کتاب­ های الکترونیکی، درگاه ­های فروش اینترنتی کتاب و… است که بحث مفصلی است و به آن ورود نمی­ کنم. وبگاه آمازون که حالا بزرگ‌ترین فروشگاه‌ آنلاین کتاب به حساب می‌آید، در آرشیو کامل و به‌روز خود، ۸ تا ۹ میلیون نسخه الکترونیکی از کتاب‌های خطی را عرضه می‌کند. در سال ۲۰۲۱ طبق نظرسنجی‌ که سایت آمازون منتشر کرد، نشان می‌دهد در آمریکا کتاب‌های الکترونیک به رشد ۶۷ درصدی به نسبت سال ۲۰۱۸رسیده است و این موضوع نشان از این دارد که مردم به سمت کتاب‌های الکترونیک می‌روند. فروش این کتاب‌ها هم به نسبت سال ۲۰۱۸ حدود ۷ میلیارد دلار افزایش داشته است، این افزایش در آمریکا و اروپا به تفکیک لحاظ شده است و در آمریکا به‌طور مشخص به نسبت سال ۲۰۱۸ و در شرایط کرونا، حدود ۴ میلیارد دلار افزایش داشته است و در اروپا هم فروش این کتاب‌ها حدود ۳٫۵ میلیارد دلار افزایش داشته است. بنظرم ما در این زمینه متناسب با رشد جهانی حرکت نکرده ­ایم و باید تجدیدنظرهای بزرگی در عرصه سیاست­گذاری داشته باشیم.

نیکزاد در خصوص حوزه ترویج و فرهنگ سازی در زمینه کتابخوانی نیز گفت: متاسفانه دستگاه ­های مسئولِ متعددی در این زمینه وجود دارند اما برایند و نتیجه کار این دستگاه­ های عریض و طویل، وضعیتی است که الان با آن مواجه هستیم. ترویج فرهنگ کتاب‌خوانی فقط وظیفه نهاد کتابخانه‌ها یا دستگاه‌هایی که ارتباط مستقیم با فرهنگ دارند نیست، بلکه وظیفه همه دستگاه‌ها است. کتاب‌خوانی چون به ارتقاء فرهنگ عمومی که رسالت همه‌ی اجزای حاکمیت است می‌انجامد وظیفه‌ای همگانی است.

وی ادامه داد: اولا باید سهم هر دستگاه مشخص شود و دستگاه ­ها در قرارگاه فرهنگی کشور، در شورای عالی انقلاب فرهنگی، در شورای فرهنگ عمومی کشور و … مورد سوال قرار بگیرند. بودجه ­هایشان منوط به دستاوردهای ملموس در حوزه کتاب و کتابخوانی باشد.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی به نقش آموزش و پرورش در این حوزه اشاره کرد و گفت:  الان تقریبا ساختار کتابخانه­ های مدرسه ­ای فروپاشیده است. چیزی به عنوان کتابخانه و کتابدار در مدارس یا وجود ندارد و یا به علت قدیمی بودن کتاب­ های موجود مخاطب نوجوان را به خود جلب نمی ­کند. کتابخوانی نباید در مدارس یک کار حاشیه  ای باشد بلکه باید وارد متن شود.

نیکزاد با اشاره به  نقش کتابخانه ­های عمومی در حوزه ترویج ، تصریح کرد:  ما رشد کمی خوبی در زمینه کتابخانه ­ها داشته ­ایم اما در حوزه ترویج نباید از سهم کتابداران عزیز غافل شد. کتابداران عزیز ما بهترین مشاوران کتاب و کتابخوانی هستند و باید قدر این گنجینه­ ها را دانست. امروز وضعیت با گذشته فرق کرده است. اینطور نیست که ما بنشینیم تا مخاطب به ما مراجعه کند. به نظرم باید کتابخانه ­های عمومی ما باید ماموریت خود را ناظر به شرایط مخاطب جوان و نوجوان امروز تغییر دهند.

وی ادامه داد: ما نباید منتظر بمانیم کسی بیاید و به ما مراجعه کند. بلکه کتابخانه عمومی باید «طبیبٌ دوّارٌ بِطِبِّهِ» باشد. در مدرسه، در مسجد، در محل حضور نوجوانان و جوانان، در بوستان­ها و… خودش را در معرض دید و انتخاب جوانان قرار دهد، با مسابقات متنوع فرهنگی مخاطب را به خود جلب کند، برای مخاطبان تخصصی برنامه ­های ویژه تدارک ببیند، بخش کودک و نوجوان کتابخانه ­ها را تقویت کند، برای مادرانی که درگیر تربیت فرزند هستند برنامه­ ریزی ویژه انجام دهد و البته این کار از عهده کتابداران عزیز ما برمی­آید.

نایب رئیس مجلس شورای اسلامی با بیان اینکه ما از مشکلات معیشتی کتابداران مطلعیم، ادامه داد: مجلس شورای اسلامی آماده است تا اگر نیاز به حمایتی هست وارد میدان شود و لایحه ­هایی را که دولت در قالب لوایح قانونی یا لایحه بودجه در این زمینه به مجلس می­فرستد را با نگاه مثبت تصویب کند. مجلس شورای اسلامی به مناسبت وظیفه ذاتی‌اش، از قوانین و دستورالعمل‌های بخش فرهنگی باخبر بوده و از منابع درآمدی آن آگاه است. اصلاح و تغییر قانون نهاد در مجلس مطرح است و مسئولان و مدیران مربوطه این بخش در نهاد، مصرانه پیگیر این موضوع هستند. امیدوارم با این اقدام ضمن ترمیم وضع معیشتی کتابداران به توسعه کتاب و کتاب‌خوانی کمک کرده باشیم./