به گزارش کافه اقتصاد ، براساس اطلاعاتی که مرکز آمار ایران از وضعیت اشتغال در بخش‌‌های رسمی و غیررسمی اقتصاد ایران منتشر کرده، در سال گذشته ۵۸درصد اشتغال ایران در بخش غیررسمی بوده و بخش رسمی اقتصاد فقط ۴۲درصد از اشتغال را به‌خود اختصاص داده است. البته اشتغال غیررسمی مانند واردات غیررسمی یا همان قاچاق، لزوما اقدام مجرمانه و غیرقانونی نیست و این بنگاه‌ها فقط از منظر دریافت مجوزهای فعالیت و رعایت قانون کار در دسته‌بندی غیررسمی قرار می‌گیرند و ضمن اینکه فعالیت آنها لزوما غیرقانونی نیست، وجود آنها نیز محدود به اقتصاد ایران و کشورهای جهان‌سومی نمی‌شود.

تغییرات جمعیتی و ساختاری همزمان با افزایش جمعیت شهرنشینی، افزایش درآمدهای نفتی و سیاست‌های پولی در برخی از کشورها ازجمله ایران نیز به توسعه این بخش دامن زده است. از منظر اقتصادی، با افزایش عرضه نیروی کار و در عین حال فقدان سرمایه‌گذاری مناسب به‌دلیل ریسک بالای سرمایه‌گذاری و همچنین قوانین دست‌وپا گیر برای ایجاد واحد اقتصادی مجوزدار، اقتصاد کشورها با کمبود اشتغال و به‌تبع آن افزایش نرخ بیکاری مواجه می‌شود و ازاین‌رو بخش غیررسمی به‌عنوان فعالیت‌های اقتصادی که بدون نیاز به سرمایه زیاد و خارج از مقررات رسمی و قوانین کار عمل می‌کنند، با کاهش نرخ بیکاری، بازار کار کشورها را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد.

آخرین آمارهای رسمی از ترکیب شاغلان ایرانی حاکی از این است که در سال گذشته، ۵۸درصد اشتغال در بازار کار ایران به بخش غیررسمی اختصاص داشته و در مقابل فقط ۴۲درصد از شاغلان در بخش رسمی اقتصاد مشغول فعالیت بوده‌اند. البته مقایسه این آمارها با سال‌۹۸ از بهبود وضعیت حکایت دارد به‌گونه‌ای که از سال ۹۸ تا ۹۹، سهم اشتغال غیررسمی ۱,۳درصد کمتر شده و به همین میزان سهم اشتغال بخش رسمی افزایش پیدا کرده است.

وضعیت اشتغال غیررسمی ایران و دیگر کشورها
بررسی آمارهای مقایسه‌ای در مورد وضعیت اشتغال غیررسمی در ایران و کشورهای در حال توسعه و براساس آمارهای سال ۲۰۱۹میلادی (۱۳۹۸شمسی) ایران با کمی ارفاق در وضعیت میانه قرار دارد و در شرایطی که نسبت به کشورهایی مانند گرجستان، آرژانتین و برزیل، مغولستان، ترکیه، آفریقای جنوبی، شیلی و صربستان سهم بخش غیررسمی در اقتصاد ایران بیشتر است، شرایط کشور ما از این منظر نسبت به کشورهایی نظیر مصر، پاراگوئه، اندونزی، هند و سنگال بهتر است.

براساس این آمارها، رکورد اختصاص سهم بازار کار به بخش غیررسمی به کشور سنگال اختصاص دارد که ۹۰,۲درصد از کل شاغلان آن در بخش غیررسمی فعالیت می‌کنند اما در مقابل، در کشورهای هم‌ردیف ایران پایین‌ترین سهم اشتغال غیررسمی در کشور صربستان ثبت شده که ۱۸.۷درصد از شاغلان آن در بخش غیررسمی فعالیت می‌کنند.

در این آمارها، سهم بخش غیررسمی در بازار کار ترکیه نیز ۳۵,۲درصد اعلام شده اما در آمارهای مربوط به سال ۲۰۲۰میلادی (۱۳۹۹) این مقدار با ۳.۸درصد کاهش به ۳۱.۴درصد رسیده است؛ درحالی‌که سهم اشتغال غیررسمی ایران در همین دوره زمانی فقط ۱.۳درصد کاهش پیدا کرده و به ۵۸درصد رسیده است.

نقشه اشتغال غیررسمی ایران
آمارهای رسمی نشان می‌دهد در سال گذشته ۴۸,۲درصد از شاغلان شهرنشین کشور دارای اشتغال رسمی بوده‌اند و ۵۱.۸درصد از شاغلان شهری در بخش غیررسمی فعالیت کرده‌اند اما همزمان در مناطق روستایی فقط ۲۴.۲درصد شاغلان در بخش رسمی فعالیت داشته‌اند و ۷۵.۸درصد از آنها جزو شاغلان بخش غیررسمی ثبت شده‌اند.

همچنین این آمارها حاکی از آن است که در مناطق شهری، سهم بیشتری از زنان مشغول فعالیت رسمی بوده‌اند و ۵۲,۵درصد از زنان شاغل در این بخش فعالیت داشته‌اند؛ درحالی‌که در مناطق روستایی ۸۸.۸درصد از زنان در بخش غیررسمی فعالیت کرده‌اند و فقط ۱۱.۲درصد از آنها شاغل رسمی بوده‌اند.

یکی از مسائلی که با افزایش سهم اشتغال غیررسمی باید مدنظر سیاستگذاران قرار بگیرد، پنهان ماندن این بنگاه‌ها ازنظر قانون کار و احتمالا رعایت‌نشدن حداقل‌های این قانون در قبال شاغلان آنهاست که با توجه به شرایط نامساعد مزد و معیشت کارگری، می‌تواند فشارهای قابل‌توجهی به خانوارهای آنها وارد کند.